Güçlü koku alma duyularıyla bombaların tespitinde önemli bir
rol üstlenen köpeklerin yerini çekirgeler alabilir. Washington Üniversitesi öğretim
üyelerinden Barani Raman ve öğrencileri Amerika’da yaşayan bir çekirge türü
olan Schistocerca americana ile yaptığı
çalışmalarla biyolojik bomba tespit aracı geliştirdi.
Böceklerde koku alma duyusu antenlerinde konuşlanmış
nöronların havadaki kimyasalı fark edebilmesi ile gerçekleşiyor. Nöronlar, alınan
kokuyu böcek beyninde anten lobu olarak bilinen bölüme elektrik sinyalleri ile gönderiyor.
Bir çekirgede bahsettiğimiz nöronlardan yaklaşık 50.000 adet bulunuyor.
Bilim insanları çekirgelerin bomba koklama yeteneğini test etmek
için trinitrotoluene (TNT) ve hammaddesi DNT de olmak üzere çeşitli patlayıcı
maddeleri buhar yoluyla çekirgenin antenine iletmişler. Çekirgelerin bombalar
ve diğer maddeleri ayrıştırabildiğini kontrol etmek amacıyla da badem yağı ve benzaldehiti yine buharla antenleri uyarması amacıyla iletmişler.
Araştırmacılar, çekirgelerin anten loblarına yerleştirdikleri elektrotlar
aracılığıyla farklı nöron gruplarının aktif hale geldiğini keşfetmişler.
Araştırma sonucunda çekirgelerden elde edilen elektrik sinyalleri ile sadece
hangi kokunun patlayıcı hangisinin patlayıcı olmadığını tespit edilmekle
kalmıyor, patlayıcı maddenin içeriğine göre ayrıca tespit yapılabiliyor.
Araştırma ekibi, anten loblarındaki elektriksel faaliyetlerini
eşzamanlı olarak bilgisayar üzerinde görüntüleyebilmek amacıyla hafif
sensörleri çekirgelere iliştirmeyi başarmış. Sensör takılan çekirgeler yorgun
düşüp ölene kadar 7 saat boyunca bombaların tespitinde başarılı bir iş çıkarmışlar.
Bir çekirge yerine aynı anda 7 çekirgeden veri alındığında
bombanın doğru tespitinde %80’lik bir başarı elde eden üniversiteli araştırmacılar,
projenin finansmanı konusunda ABD Deniz Araştırmaları Ofisinden destek
almışlar. Çalışmanın ilerleyen dönemlerde ulusal güvenliğe katkı sağlaması
bekleniyor.
